KURGAN Sistemi Nedir? Dijital Vergi Denetiminin Yeni Dönemi

KURGAN, Gelir İdaresi Başkanlığı’nın (GİB) 2025 yılında devreye aldığı veri analiz ve risk tespit sistemidir. Tam adıyla “Kurumlar Vergisi Risk Analiz ve Gözetim Ağı (KURGAN)”, Türkiye’nin vergi denetiminde dijital dönüşüm hamlelerinden biridir.

KURGAN sisteminde amaç, vergi mükelleflerinin işlemlerini gerçek zamanlı takip etmek ve sahte ya da şüpheli belgeleri otomatik olarak tespit etmektir. KURGAN, “Bu işlem gerçekten yapıldı mı?” sorusuna teknolojik bir yanıt arayan, yapay zekâ destekli bir vergi denetim sistemi olarak tasarlanmıştır.

Sistem, 1 Ekim 2025 itibarıyla kademeli biçimde aktif hale gelmiş ve ilk etapta e-fatura, e-irsaliye, e-defter ve banka verilerini analiz etmeye başlamıştır.

KURGAN Sistemi Nasıl Çalışır?

KURGAN’ın işleyişi tamamen dijitaldir. Mükelleflerin elektronik belgeleri (örneğin e-Fatura, e-Arşiv, e-İrsaliye, e-Defter, banka ödeme kayıtları) anlık olarak sisteme düşer.

Sistem bu verileri analiz eder, geçmiş işlemlerle kıyaslar ve şüpheli durum tespit ederse “risk bayrağı” koyar. Şüpheli görülen işlemlerle ilgili olarak mükellefe otomatik açıklama talebi gönderilebilir:

“Bu işlemin gerçekliğini açıklayın.”

Dijital Denetim Döngüsü

1. Belge ve işlem GİB sistemine düşer.

2. KURGAN algoritması 13 farklı kriterde analiz yapar.

3. Şüpheli işlem tespit edilirse kırmızı bayrak oluşturulur.

4. Sistem, ilgili vergi dairesine ve mükellefe bildirim yapar.

5. Açıklama süreci başlatılır.

KURGAN’ın Temel Amacı

KURGAN, Türkiye’de vergi denetiminin tamamen veri temelli ve otomatik bir yapıya taşınmasını hedefliyor. Sistemin temel amaçları:

• Gerçek mal veya hizmet alımını sahte işlemlerden ayırmak,

• Vergi kaçağını hızlı biçimde tespit etmek,

• Vergi incelemelerini dijitalleştirmek ve hızlandırmak,

• Mükelleflerin risk profillerini objektif verilere dayalı olarak belirlemek.

Kısacası KURGAN, klasik denetim mantığından farklı olarak, insan odaklı kontrol yerine yapay zekâ destekli, algoritmik analiz mantığıyla çalışır.

KURGAN Sisteminde Analiz Edilen Belgeler

KURGAN’ın kapsamına giren elektronik belgeler:

• e-Fatura

• e-Arşiv Fatura

• e-İrsaliye

• e-Defter

• Banka ödeme kayıtları

• DBS (Doğrudan Borçlandırma Sistemi) verileri

Bu belgeler arasındaki tutarlılık, sistemin ana inceleme noktasıdır.

KURGAN’ın Değerlendirme Kriterleri (13 Ölçüt)

KURGAN algoritması, şüpheli belge ve işlemleri 13 farklı kritere göre değerlendirir.

1. Belge düzenleyene ilişkin Vergi Tekniği Raporlarında “bilerek kullanım” tespiti

2. Sahte belge tutarının giderler içindeki oranı

3. Mal veya hizmetin mükellefin faaliyet konusu ile uyumu

4. Belge düzenleyen kişi ile mükellef arasında ilişki olup olmaması

5. Kârlılık, vergi uyumu ve sektör ortalamalarıyla tutarlılık

6. Birden fazla belge düzenleyenden alım yapılması durumu

7. İrsaliye ve sevkiyat belgelerinin tutarlılığı

8. Depolama kapasitesi ile belge miktarının uyumu

9. Ödeme kanıtlarının (banka, çek, DBS) doğruluğu

10. Önceki denetim ve yoklama sonuçları

11. Geçmiş beyanlarda kast unsuru işaretleri

12. Ortakların veya yöneticilerin geçmişte sahte belge ilişkileri

13. Belge tarihleri ile e-imza tarihleri arasındaki uyum

Bu kriterler, sahte belge riskini nicel olarak ölçen bir “risk puanı” üretir.

KURGAN Sistemi Neden Geliştirildi?

Türkiye’de vergi denetim süreçleri uzun yıllar boyunca belge inceleme, ihbar, saha denetimi ve yoklama gibi manuel süreçlerle yürütülüyordu. Bu süreçler zaman alıyor, sonuçlar gecikiyor ve bazı durumlarda hatalı tespitlere yol açabiliyordu.

KURGAN ile:

• Denetim süresi kısaldı.

• Mükellefler arasındaki risk ayrımı netleşti.

• Vergi incelemeleri artık anlık veri akışıyla yapılabiliyor.

GİB, bu sistemle birlikte vergi uyumunu güçlendirmeyi, mükellef farkındalığını artırmayı ve riskli işlemleri önceden tespit etmeyi hedefliyor.

KURGAN ve Sahte Belge Tespiti

Türkiye’de her yıl binlerce sahte fatura (SMİYB – Sahte veya Muhteviyatı İtibarıyla Yanıltıcı Belge) olayı tespit ediliyor. KURGAN sistemi, bu soruna dijital bir çözüm getiriyor.

Sistem nasıl yakalıyor?

• e-Fatura ve e-İrsaliye verileri banka kayıtları ile eşleştiriliyor.

• Gerçek mal sevkiyatı, depo kapasitesi ve taşıma belgeleri kontrol ediliyor.

• Eşleşmeyen kayıtlar “şüpheli işlem” olarak işaretleniyor.

Böylece GİB, klasik denetimden farklı olarak, belgeyi düzenlerken eşzamanlı analiz yapabiliyor.

KURGAN’ın İşletmeler Üzerindeki Etkisi

KURGAN sadece devlet için değil, işletmeler için de ciddi bir dönüşüm anlamına geliyor.

1. Şeffaflık ve Güven

Kayıt dışı işlemler hızla tespit edildiği için dürüst işletmeler rekabet avantajı elde ediyor.

2. Otomatik Denetim Süreci

İşletmeler artık denetime çağrılmadan önce, sistem tarafından izleniyor. Bu da düzenli kayıt tutmanın önemini artırıyor.

3. Uyum Maliyeti

Doğru fatura, sevkiyat ve banka kayıtlarının birbiriyle tutarlı olması gerekiyor. Bu da firmaların dijital muhasebe sistemlerine geçmesini zorunlu hale getiriyor.

4. Saha Denetimi Azalıyor

KURGAN sayesinde birçok inceleme elektronik ortamda yapılacağından, fiziki denetim yükü azalıyor.

İşletmeler KURGAN’a Nasıl Hazırlanmalı?

KURGAN sistemine uyum sağlamak için işletmelerin dijital süreçlerini yeniden yapılandırması gerekiyor.

Dikkat edilmesi gerekenler:

• e-Fatura, e-İrsaliye, e-Arşiv kayıtları eksiksiz olmalı.

• Banka kayıtları ve muhasebe kayıtları birebir örtüşmeli.

• Tüm belgeler (özellikle irsaliyeler) zamanında ve doğru tarihli kesilmeli.

• Depo kapasitesi ve stok bilgileri sisteme uygun şekilde belgelenmeli.

• Şirket ortakları ve yöneticileri geçmişte riskli işlemlerden uzak durmalı.

GİB, bu dönemde “uyumlu mükellef” kavramını daha fazla önemsemeye başladı. KURGAN’da düşük risk puanı elde eden işletmelerin ileride vergi denetimlerinden muaf tutulabileceği veya daha az denetime tabi olabileceği öngörülüyor.

KURGAN, Dijital Vergi Denetiminin Geleceği

KURGAN, yalnızca bir yazılım değil; vergi sisteminin yapay zekâ tabanlı geleceğinin ilk adımı. 2026 ve sonrasında, sistemin:

• POS cihazı verilerini,

• e-Gider pusulası, e-Müstahsil makbuzu kayıtlarını,

• İthalat/ihracat gümrük beyanlarını
  da analiz etmesi planlanıyor.

Bu da vergi uyumunu sadece belge bazında değil, işletmenin genel ticari ekosistemi düzeyinde değerlendirmeyi mümkün kılacak.

Uzman Görüşleri ve Yorumlar

Vergi uzmanları, KURGAN’ı Türkiye’nin “dijital vergi devrimi” olarak nitelendiriyor. Denetim süreçlerinin veriye dayalı hale gelmesi, hem mükellefler hem kamu için daha adil bir yapı oluşturacak.

Mali müşavirler ise sistemin işletmelerde dijital muhasebe altyapısı kurma ihtiyacını artıracağı görüşünde birleşiyor. Küçük ve orta ölçekli işletmelerin e-belge sistemlerini bütünleştirmesi artık kaçınılmaz hale geliyor.

Denetimde Dijital Analiz Dönemine Geçiş

KURGAN, vergi denetiminde bir dönüm noktasıdır. Türkiye, bu sistemle birlikte klasik denetim modelinden tam dijital analiz dönemine geçmiştir. Artık her işlem, her belge ve her ödeme dijital olarak izleniyor, analiz ediliyor ve risk bazlı değerlendiriliyor. Bu durum, işletmeler için daha fazla şeffaflık, hesap verebilirlik ve dijital dönüşüm anlamına geliyor.

KURGAN’a hazırlıklı olan işletmeler, sadece yasal uyum sağlamakla kalmayacak; aynı zamanda geleceğin vergi sisteminde güvenilir mükellef statüsüne ulaşacak.

Daha fazla bilgi için buraya tıklayabilirsiniz.

İnternet sitemizde yer alan içerikler genel bilgilendirme amaçlıdır ve uzman tavsiyesi niteliği taşımamaktadır. Konu hakkında kişiselleştirilmiş tavsiyeler için bir uzmana danışmanız gerekmektedir. Sunulan bilgilerin doğruluğu, eksiksizliği ve güncelliği tarafımızca garanti edilmemektedir.