Freelancerlar İçin Sözleşme Hazırlama Rehberi

Serbest çalışma (freelancing), dijital ekonominin en hızlı büyüyen iş modellerinden biridir. Ancak bu esnek yapı, beraberinde hukuki belirsizlikleri de getirir. İster hizmet veren bir freelancer olun, ister dışarıdan hizmet alan bir işletme… iş ilişkilerinizi güvence altına almanın tek yolu sağlam bir sözleşmedir. Aksi takdirde, ödeme gecikmeleri, proje kapsamının dışına çıkılması, gizlilik ihlali veya telif hakkı anlaşmazlıklarıyla karşılaşmak kaçınılmaz hale gelir.

Bu rehber, freelancer sözleşmesi hazırlarken dikkat etmeniz gereken temel maddeleri, yasal dayanakları ve Türkiye’ye özgü vergi yükümlülüklerini adım adım açıklar.

Freelancer Sözleşmesinin Temel Unsurları

Freelancer sözleşmeleri genellikle “Hizmet Sözleşmesi” veya “Serbest Çalışma Sözleşmesi” olarak adlandırılır. Aşağıdaki maddeler, hem hukuki güvence sağlar hem de iş sürecini profesyonel bir zemine oturtur.

Proje Kapsamı ve Hizmet Detayları

Hizmet Tanımı
Freelancer’ın ne tür bir iş yapacağı net biçimde tanımlanmalıdır.

Örnek: “10 adet 800 kelimelik SEO uyumlu blog yazısı hazırlanması” veya “5 sayfalık web sitesi tasarımı.”

Teslimat Aşamaları ve Tarihleri
Her kilometre taşı (milestone) ve teslim süresi belirtilmeli; gecikme halinde uygulanacak yaptırımlar veya süre uzatım koşulları eklenmelidir.

Revizyon Sayısı
Ücretsiz revizyon hakkı belirlenmeli (örneğin 2 defa). Bu, projenin kapsam dışına çıkmasını engeller.

Alt Yüklenici Kullanımı
Freelancer işi bizzat mı yapacak yoksa bir kısmını üçüncü kişilere devredebilecek mi — bu durum da açıkça yazılmalıdır.

Finansal Şartlar ve Ödeme Planı

Ücret Tutarı
Toplam ücretin net/brüt tutarı, KDV dahil olup olmadığı açıkça belirtilmelidir.

Ödeme Takvimi
Ödeme planı anlaşılır şekilde yazılmalıdır.

Örnek: “%50 avans, kalan %50 iş tesliminde” veya “her ayın 1’inde ödeme yapılır.”

Gecikme Faizi
Türk Borçlar Kanunu’na göre, özel bir oran belirlenmemişse yasal faiz oranı uygulanır. Taraflar isterse kendi faiz oranını da belirleyebilir.

Fesih Halinde Ücret
Proje tamamlanmadan feshedilirse, o ana kadar yapılan iş oranına göre ödeme yapılmalıdır.

Fikri Mülkiyet ve Telif Hakları

Kim ürettiği işin sahibidir? Bu, sözleşmenin en kritik maddesidir.

Telif Devri
5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’na göre, telif haklarının devri yalnızca yazılı beyanla geçerlidir. Sözleşmede açık bir ifade bulunmadığı sürece, telif hakkı otomatik olarak müşteriye geçmez.

Lisanslama
Bazı durumlarda freelancer, işi tamamen devretmek yerine sadece “kullanım hakkı” (lisans) verebilir.

Örnek: “Müşteri, eseri yalnızca markasının dijital mecralarında süresiz olarak kullanabilir.”

Tazminat (Indemnification)
Freelancer, ürettiği işin üçüncü taraf haklarını ihlal etmemesinden sorumludur. Bu madde, olası telif ihlali durumlarında müşteriyi korur.

Sözleşmenin Feshi ve Tazminat Koşulları

Fesih Şartları
Sözleşme; ödeme yapılmaması, işin zamanında teslim edilmemesi veya taraflardan birinin yükümlülüklerini ihlal etmesi halinde feshedilebilir.

Tazminat
Fesih halinde, taraflardan biri kusurluysa, diğer taraf makul bir tazminat talep edebilir. Ancak Türk Borçlar Kanunu uyarınca cezai şart hakkaniyete aykırı olamaz; hâkim tarafından indirilebilir.

Gizlilik (NDA) ve Rekabet Yasağı

Gizlilik
Proje süresince elde edilen ticari sırlar, müşteri verileri veya fiyatlandırma bilgileri gizli tutulmalıdır. Bu madde, sözleşme süresi boyunca ve sonrasında da (örneğin 2 yıl) geçerli olabilir.

Rekabet Yasağı
Türk Borçlar Kanunu m. 444–447’ye göre; rekabet yasağı en fazla 2 yıl, makul bir coğrafi sınır ve faaliyet alanı içinde geçerli olabilir. Süre veya kapsam aşırıysa madde geçersiz sayılır.

Örnek: “Freelancer, proje bitiminden itibaren 12 ay boyunca aynı sektördeki rakip markalarla çalışmayacaktır.”

Türkiye’de Freelancer’lar İçin Yasal ve Mali Yükümlülükler

e-SMM (Elektronik Serbest Meslek Makbuzu)

Freelancer olarak verdiğiniz her hizmet için e-SMM düzenlemek zorundasınız. Bu zorunluluk Vergi Usul Kanunu’nun 509 No’lu Genel Tebliği ile belirlenmiştir.

e-SMM, Gelir İdaresi Başkanlığı sistemine entegre özel entegratörler (örneğin b2bNet, Mükellef, vb.) üzerinden kesilebilir.

Gelir Vergisi Durumu ve 20/B İstisnası

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’na 2022 yılında eklenen Geçici Madde 20/B, yalnızca sosyal medya içerik üreticileri ve mobil uygulama geliştiricileri için gelir vergisi istisnası getirmiştir.

Bu istisnadan yararlanmak için:

• Vergi dairesinden “istisna belgesi” alınmalı,

• Gelirler yalnızca Türkiye’deki banka hesabına yatırılmalı,

• Faaliyet internet ortamında yapılmalıdır.

Ancak bu istisna tüm freelancer’lara değil, yalnızca bu gruplara uygulanır. Tasarım, danışmanlık, yazılım geliştirme gibi diğer serbest meslek gelirleri normal gelir vergisine tabidir.

KDV ve Hizmet İhracatı

Yurt dışına verilen freelance hizmetler, KDV Kanunu’nun 11/1-a maddesi kapsamında “hizmet ihracatı” sayılır ve %0 KDV oranı (istisna) uygulanabilir. Yurt içindeki müşterilere yapılan hizmetler ise KDV’ye tabidir (genellikle %20 oranında).

SGK ve Bağ-Kur Durumu

Freelancer, başka bir işte sigortalı değilse, 5510 sayılı Kanun gereği 4/b (Bağ-Kur) kapsamında sigortalı sayılır. Eğer bir işverene bağlı olarak çalışıyorsa, mevcut 4/a sigortalılığı devam eder ve ayrıca prim ödemesi gerekmez.

Örnek Freelancer Hizmet Sözleşmesi (Kısa Şablon)

[Freelancer Hizmet Sözleşmesi Örneği]

Taraflar
Bu sözleşme,
Müşteri: [Adı / Şirketi, adresi, vergi numarası]
Freelancer: [Adı, T.C. Kimlik No / Vergi numarası, adres]
arasında aşağıdaki şartlarla düzenlenmiştir.

1. Konu ve Kapsam

Freelancer, Müşteri’ye aşağıda belirtilen hizmet(ler)i sağlar:

• Detay: …

• Teslimat planı: Aşama 1 – …, Aşama 2 – … vs.

• Revizyon sayısı: … kez

• Alt yüklenici kullanımı: [izin verilir / verilmez]

2. Süre ve Teslimat

• Sözleşme başlangıcı: … (tarih)

• Hizmetin tamamlanma süresi: …

• Gecikme durumunda uygulanacak yaptırım: …

• Mücbir sebep durumunda süre uzatımı hakkı: …

3. Ücret ve Ödeme

• Toplam ücret: … (brüt / net, KDV dahil/haric)

• Avans: … (% …)

• Kalan ödeme: iş tesliminden sonra / taksitlerle vs.

• Ödeme şekli: banka havalesi, EFT, …

• Gecikme faizi / ceza şartı: …

4. Fikri Mülkiyet Hakları

• Telif devri ya da lisans şartı: …

• Telif devri yazılı beyanla yapılacaktır.

• Freelancer, işi üçüncü taraf eserlerden izinsiz kullanmadığını beyan eder.

• Tazminat yükümlülüğü: Freelancer, üçüncü taraf taleplerinden Müşteriyi koruyacaktır.

5. Gizlilik

• Proje kapsamında öğrenilen ticari sırlar, müşteri bilgileri vs. gizli tutulacaktır.

• Süre: sözleşme süresi boyunca ve sonrasında (örneğin 2 yıl) geçerlidir.

• Gizlilik ihlali durumunda uygulanacak yaptırım: …

6. Rekabet Yasağı

• Freelancer, sözleşme sona erdikten sonra, … süre (örneğin 6–24 ay), … coğrafi sınır, … iş türü ile müşterinin rakipleriyle çalışmayacaktır.

• Bu madde yalnız yazılı olarak geçerlidir.

• Sınırsız veya hakkaniyete aykırı rekabet yasağı maddeleri geçersiz sayılabilir.

7. Fesih ve Tazminat

• Taraflardan biri sözleşmeyi haklı nedenle feshedebilir: (ör. ödeme yapılmaması, işi zamanında teslim edememe vb.)

• Erken fesih durumunda yapılmış işlerin ücreti oranlı olarak hesaplanır.

• Avans iadesi / tazminat hükümleri: …

• Cezai şart varsa, sınırlandırılabilir ve haklı nedenlerle değiştirilebilir.

8. Mücbir Sebep

• Deprem, yangın, grev, pandemi gibi öngörülemeyen olaylar nedeniyle sözleşme süresi uzatılabilir.

• Taraflar durumu yazılı bildirmek zorundadır.

9. Değişiklik ve Ek Hükümler

• Sözleşme değişiklikleri, her iki tarafın yazılı mutabakatıyla yapılır.

• Ek belgeler (görsel, teknik doküman, proje çizimleri) sözleşmenin ekidir.

10. Uyuşmazlık, Yetki ve Uygulanacak Hukuk

• Sözleşmeden doğabilecek uyuşmazlıklarda … mahkemeleri yetkilidir.

• Uygulanacak hukuk: Türkiye Cumhuriyeti Kanunları.

• (Uluslararası taraf varsa, hangi ülke hukuku geçerli olacağı açıkça belirtilmeli.)

11. Bildirim / Tebligat

• Tarafların yazılı tebligat adresleri ve iletişim bilgileri: …

• Bildirimler … (e-posta, taahhütlü mektup vs.) ile yapılır.

Sözleşme, Profesyonelliğin En Somut Göstergesidir

Bir freelancer sözleşmesi yalnızca yasal bir belge değil, iş ilişkisini profesyonel zemine taşıyan bir araçtır. Net sınırlar, doğru hazırlanmış maddeler ve karşılıklı güven, uzun vadeli iş birliklerinin temelidir.

Freelancer olarak gelirlerinizi yasal güvenceye almak, e-Serbest Meslek Makbuzlarınızı kolayca düzenlemek ve iş süreçlerinizi otomatikleştirmek için b2bNet’i ücretsiz deneyebilirsiniz.

İnternet sitemizde yer alan içerikler genel bilgilendirme amaçlıdır ve uzman tavsiyesi niteliği taşımamaktadır. Konu hakkında kişiselleştirilmiş tavsiyeler için bir uzmana danışmanız gerekmektedir. Sunulan bilgilerin doğruluğu, eksiksizliği ve güncelliği tarafımızca garanti edilmemektedir.